Minggu, 28 Maret 2010

Percakapan Tentang Perkawinan Adat Bali

1. PENGANTAR

Setiap orang yang akan melaksanakan perkawinan haruslah menyadari arti perkawinan itu sendiri. Perkawinan adalah ikatan lahir batin antara seorang pria dengan seorang wanita sebagai suami isteri dengan tujuan untuk membentuk keluarga (rumah tangga) yang berbahagia dan kekal berdasarkan ke Tuhanan Yang Maha Esa (UU. No. 1 Tahun 1974).

Ikatan lahir batin antara seorang pria dengan seorang wanita itu sepatutnya mendapat restu atau ijin dari kedua orang tua mereka. Hal ini untuk menghindari terjadinya kerenggangan setelah menjalani hidup berumah tangga. Oleh karena itu pada perkawinan adat Bali orang tua atau keluarga ke dua belah pihak ikut berperanan. Keluarga pihak pria (purusa) meminang anak wanita (pradhana) untuk diperisteri oleh putra keluarga pria (purusa).

Karena ada kegiatan meminang/nyuwaka/memadik, mau tidak mau akan ada pembicaraan diantara keluarga pihak pria (purusa) dengan keluarga pihak wanita (pradhana). Kendala yang sering dihadapi adalah bahwa ada anggota keluarga pihak pria (purusa) yang menghindar menjadi pembicara/juru bicara pada saat meminang/nyuwaka/memadik, kecuali dalam keadaan terpaksa. Mereka lebih suka memilih menjadi peserta atau pendengar yang baik karena belum atau tidak siap sebagai pembicara/juru bicara. Hal ini dikarenakan diantaranya : ada yang takut berbicara di hadapan orang banyak, kurang memahami apa yang harus disampaikan, atau kurang menguasai bertutur kata atau tata krama berbahasa khususnya berbahasa Bali halus.

Untuk mengatasi kendala tersebut saya rangkumkan contoh Percakapan Tentang Perkawinan Adat Bali. Materi pada contoh percakapan ini adalah percakapan tentang perkawinan dengan cara memadik. Dan, materi contoh percakapan ini dikhususkan untuk pembaca yang belum berpengalaman atau pembaca yang ingin menjadi pembicara/juru bicara pada perkawinan adat Bali. Percakapan ini hanya memuat pokok-pokoknya saja. Pengembangan lebih lanjut tergantung kepada kepandaian si juru bicara, dresta atau tata cara setempat, serta memperhatikan situasi dan kondisi setempat.

Saya menyadari bahwa, susunan materi pada contoh percakapan ini masih sangat kurang. Sumbangan pemikiran dari pembaca yang sudah berpengalaman akan sangat berguna untuk menyempurnakan materi contoh Percakapan Tentang Perkawinan Adat Bali agar bisa dipakai pedoman oleh generasi muda yang ingin belajar menjadi pembicara/juru bicara pada perkawinan adat Bali.

2. TAHAP PERSIAPAN

Setelah orang tua si pria (purusa) menerima pemberitahuan dari anak prianya bahwa ia akan mengawini seorang wanita dan orang tua si pria menyetujui, maka orang tua si pria atau orang yang ditunjuk dapat menanyakan hari baik (dewasa ayu) kepada orang yang memahami hari-hari baik (padewasan). Selanjutnya orang tua pihak pria/orang yang ditunjuk mendatangi rumah orang tua pihak wanita. Maksud kedatangannya adalah akan meminang anak wanita pihak keluarga wanita untuk dikawinkan dengan anak pria dari keluarga pihak pria.

Setelah mendengar maksud kedatangan orang tua/orang yang ditunjuk pihak keluarga pria, orang tua pihak wanita (walau menerima pinangan tersebut) biasanya meminta waktu untuk membicarakan lagi dengan pihak keluarganya yang lain.

Orang tua pihak pria/orang yang ditunjuk pun kemudian mengundang keluarga besarnya untuk menyampaikan rencana perkawinan anaknya, hasil pembicaraan dengan pihak orang tua wanita, dan hari baik yang telah ditentukan. Dibicarakan juga hari apa dan jam berapa akan meminang/nyuwaka/memadik ke rumah orang tua pihak wanita, dan menunjuk siapa-siapa nanti yang menjadi pembicara/juru bicara.
Keluarga pihak pria wajib memberitahukan hari dan jam kedatangan meminang/nyuwaka/memadik kepada orang tua pihak wanita setidak-tidaknya tiga atau dua hari sebelumnya.

3. MEMINANG/NYUWAKA/MEMADIK

Sebelum sampai pada pokok pembicaraan pada saat Meminang/Nyuwaka/Memadik, ada baiknya orang yang ditunjuk sebagai juru bicara pihak keluarga laki-laki/purusa mengetahui: lawan bicara, permasalahan, dan sasaran yang ingin dicapai.

Lawan bicara : keluarga pihak perempuan/pradana. Dapatkan informasi tentang kedudukan sosial di masyarakat pihak keluarga perempuan/pradana.
Permasalahan : hubungan cinta antara seorang laki-laki dengan seorang perempuan yang akan dibicarakan untuk dipinang.
Sasaran ; bagaimana caranya agar orang tua/keluarga pihak perempuan merestui/mengijinkan anak perempuannya dikawini oleh anak laki-laki dari pihak keluarga laki-laki sehingga keduanya bisa menjadi suami isteri.

Isi Pembicaraan

Setelah menghaturkan sesajen “canang pengerawos” pembicaraan sudah bisa dimulai. Inisiatif memulai pembicaraan (pemahbah lan pangaksama) dapat dilakukan oleh keluarga pihak perempuan/keswakang/kapadik.

Juru Bicara Keluarga Perempuan

“Inggih nawegang titiang, menawi wenten malih sane patut pacang jantos? Yening nenten wenten bebawosan jagi kawitang titiang. (Bila tidak ada yang ditunggu lagi pembicaraan bisa dilanjutkan)
“Inggih penglingsir sane wangiang titiang, titiang saking keluarga iriki nunas mangda ledang ugi ngampurayang menawi wenten kirang langkung antuk titiang nyanggra pengerawuhe kadi mangkin. Taler antuk genah melinggih wyakti kadi kosekan pisan, nenten wenten genah melinggih”
“Sadurung ngelantur ring unteng bebawosan, lugrayang titiang ngaturang pangastungkara, nunas ica ring Ida Hyang Parama Kawi dumogi Ida asung wara nugraha ngicenin kerahayuan sareng sami. Om Swastyastu”.
“Inggih selantur ipun galahe mangkin pacang katur ring penglingsir saking ………(daerah asal keluarga laki-laki), napi menawi wenten sane jagi bawosang. Inggih, durusang”.


Juru Bicara Pihak Laki-Laki

(Kalau tidak ada pemahbah lan pangaksama dari pihak keluarga perempuan, dari pihak keluarga laki-laki dapat mengambil inisiatif memulai pembicaraan dengan : “Inggih, nawegang titiang, menawi wenten malih sane patut pacang jantos ? Yening nenten wenten titiang mapisarat pacang ngawit matur).

“Inggih nawegang titiang mantuka ring Pengelingsir saha semeton sinamian, nunas lugra, riantuk titiang prasangga purun ngewentenang atur. Pinih riin titiang ngaturang suksma antuk ledang ugi Pengelingsir sareng sami tangkilin titiang. Taler titiang nunas gung rena sinampura sekirang langkung atur titiang. Inggih, sedurung titiang mahbah indik tetujon pengerawuh titiang mangkin lugrayang titiang ngaturang pangastungkara, Om Swastyastu.

“Pengelingsir saha semeton sinamian, indik tetujon titiang rawuh sekadi mangkin boya sewos ngetut pidabdab anak alit titiang sane mewasta …………… mantuka ring anak alit isteri pengelingsir iriki, sane mewasta …………….
Anak alit titiang sampun mepitau ring titiang, ipun, anak alit titiang, sareng anak alit isteri iriki kocap sampun pada tresna. Anak alit titiang kocap tresna ring anak alit isteri iriki, anak alit isteri iriki kocap tresna ring anak alit titiang. Wentene tresna ketresnain punika anak alit titiang memanah pacang nincapang ke grehasta asrama. Punika mawinan titiang nangkilin pengelingsir iriki mapisarat nunas pikayun pengelingsire iriki ledang ngicenin panugrahan utawi pamargi sane antar mangdane anake alit makekalih praside matemu alaki rabi.
Inggih, titiang ngelungsur pikayunan pengelingsir mangda ledang ugi nagingin pinunas titiang matemuang anake alit makekalih.
Pengelingsir sane wangiang titiang, asapunika sane presida katur antuk titiang. Galah selantur ipun katur ring pengenter bebawosan”.

Pembawa acara/Pengenter bebawosan kemudian memberi waktu kepada juru bicara pihak perempuan untuk memberi tanggapan atas pembicaraan pihak keluarga laki-laki.

Juru Bicara Pihak Perempuan

“Inggih, pengelingsir sane wangiang titiang. Pangandikan pengelingsir wawu sampun kemanah antuk titiang. Kewiaktiane titiang durung pisan pratiyaksa ring perindikan anake alit. Titiang merasa nenten patut pacang nyogok utawi ngedetang kapitresnan anake alit. Sane mangkin titiang nunas galah abosbos. Titiang jagi netes ipun mangda iriki ring ajeng kesaksinin sareng sami".

Panggillah anak gadis yang dimaksud agar ikut bergabung bersama di tempat pembicaraan sehingga bisa disaksikan oleh orang-orang yang hadir, lalu tanyakan sebagai berikut :

“Ih, cening ne ada pengelingsir uli ………… mapikarsa lakar ngidih anake buka cening lakar petemuanga ajak anak alit idane ane madan ……………. apange presida cening ajak dadua metemu alaki rabi. Aji/Bapa tonden bani ngisinin utawi tusing ngisinin pikarsan pengeligsir uli ……. setonden Aji/Bapa netes anake buka cening. Nah, jani edengang isin keneh ceninge ane sujati. Yening cening tresna tur ada keneh cening lakar nganten dini orahin. Yening cening tusing tresna tur tusing ada keneh cening lakar nganten dini orahin di ajeng pengelingsire ajak mekejang. Pengidih Aji/Bapa, eda pesan cening ngapus. Cening sing tresna ngorahin tresna, keto masih cening tresna ngorahin tusing tresna. Yening cening ngapus sing ja cening ngapus ragan ceninge dogen, cening lakar ngapus pengelingsire ajak makejang ane ada di arep ceninge. Ane jani Aji/Bapa metakon teken ragan ceninge :
Kapertama : ada keneh cening lakar nganten ?
Kedua : yen ada keneh ceninge lakar nganten, apa ulian cening tresna apa ulian kepaksa ?

Setelah mendapat jawaban dari si gadis dan jawabannya “ya” dan “ulian tresna” maka pertanyaan dapat diteruskan ke anak pihak laki-laki, apakah betul yang dipinang adalah anak gadisnya dan apakah betul ia mencintai anak gadisnya. Apabila jawabannya “ya” maka jawaban atas permintaan juru bicara pihak laki-laki dapat disimpulkan.

“Inggih, pengelingsir sane wangiang titiang iwawu sami sampun miarsayang pesaut anake alit, wantah jakti pada tresna asih maka kalih tur sampun kebuktiang iriki sareng sami ring ajeng. Titiang ngaturang utawi nagingin sekadi pikarsan pengelingsire pacang matemuang anake alit maka kalih”

Juru Bicara Pihak Laki-Laki

“Inggih, nawegang titiang matur suksma pisan riantukan sampun kedagingin pinunas titiang mantuka ring anake alit iriki. Sane mangkin yening kepatutang saha kelugra titiang pacang ngelanturang matur indik pengambilan anake alit saha pidabdab titiang pacang ngelaksanayang pekala-kalaan miwah widhi widana”.
“Pengambilan anake alit pacang margiang titiang ring rahina ……… Sawatara dauh/jam …….. anake alit pacang ajak titiang ke ……. Upakara awiwaha samkara (ngayab banten pekeraban) manut pangerencana pacang kemargiang nemonin rahina …… kirang langkung dauh/jam …….. Sesampunan wusan awiwaha samkara, sawatara dauh/jam ….. titiang malih pacang nangkilin pengelingsire iriki. Taler titiang pacang muat ilen-ilen upakara merupa “ketipat bantal” maka serana mepamit anake alit. Upakara punika wastanin titiang “jauman”. Inggih, asapunika paweweh sane prasida katur antuk titiang”.

Setelah juru bicara pihak laki-laki selesai berbicara, pembawa acara akan mempersilahkan juru bicara pihak perempuan memberi tanggapan.
Apabila tidak ada halangan, biasanya pihak keluarga perempuan mempersilahkan melanjutkan apa yang telah direncanakan. Dan, apabila pembicaraan berjalan lancar, semua dapat diterima dengan baik, maka isi pembicaraan sudah dianggap selesai.

Penutup Pembicaraan

Karena pembicaraan sudah selesai, pembawa acara dapat menutup pembicaraan diantara kedua belah pihak.
“Inggih, pengelingsir sane wangiang titiang riantukan bebawosane sampun presida puput, iwawu titiang sane ngungkap bebawosane sane mangkin titiang sane nyineb antuk nguncarang paramasanti. Om, Shanti. Shanti, Shanti, Om.

4. MEJAUMAN ATAU MAKTA KETIPAT BANTAL

Mejauman atau makta ketipat bantal merupakan rangkaian dari upacara perkawinan. Mejauman atau makta ketipat bantal dapat dilakukan setelah selesai upacara widhi widana. Upacara mejauman atau makta ketipat bantal juga sering disebut dengan upacara mepamit.
Pada saat mejauman tidak terdapat lagi pembicaraan penting, sebab sudah dianggap selesai pada saat Nyuwaka/memadik. Akan tetapi karena ada serah terima antara manggala banjar/desa masing-masing yang bersangkutan, disamping beberapa nasehat dari para orangtua atau keluarga kepada kedua mempelai tentang kramaning alaki rabhi, maka akan terdapat pembicaraan sebagai berikut .

Pemahbah

Pemahbah lan pengaksama, sesudah menghaturkan canang pengerawos. Pengaksama ring sang tamiu kedulurin antuk nyambat sara saha pengastungkara. Contoh dapat dibaca pada pemahbah saat nyuwaka.

Isi/Daging Bebawosan

Setelah diberi kesempatan oleh pembawa acara, pembicaraan dapat dilakukan oleh pihak keluarga laki-laki.
Inggih nawegang titiang mantuka ring pengelingsir sane kusumayang titiang, semeton sinamian sane wangiang titiang. Asapunika taler mantuka ring Manggala Adat, Manggala Praja/Dinas, riantuk ledang rawuh sareng nyaksiang upacara mejauman/makta ketipat bantal/mepamit, titiang ngaturang suksemaning manah. Kaping ajeng lugrahin titiang ngaturang pengastungkara, Om Swastyastu”.

“Inggih manut panomayan titiang sane …….(sebutkan bilangan hari, hari dan tanggal pembicaraan sebelumnya) , sane mangkin titiang ngerahuin malih pengelingsir saha semeton sinamian. Taler titiang muat upakara merupa “ketipat bantal” maka serana mepamit anake alit. Upakara punika wastanin titiang “jauman”.
Mungguing mepamit anake alit, manut niskala lan sekala. Ring niskala, ngaturang sembah bakti ring Merajan, mepamit ring Ida Betara Kawitan, ring Ida Dewa Hyang Guru, dumogi ledang Ida nyaksinin saha ngicenin wara nugraha mangda sida pacang nemu kerahajengan.
Ring sekala, mepamit ring guru rupaka, ring semeton, bebanjaran, miwah sane siosan manut ketah sane sampun memargi iriki.
Inggih ngiring sareng-sareng ngerastiti mangda anake alit maka kalih nemu kerahajengan, tur petemon anake alit prasida ajeg kepungkur wekas.
Inggih, asapunika sane prasida katur antuk titiang”.

Setelah pembicara pihak keluarga laki-laki mengakhiri pembicaraannya, maka pembawa acara dapat melanjutkan ke acara pemberian nasehat kepada kedua mempelai dan serah terima antar Manggala banjar/desa. Apabila upacara mepamit di Merajan sudah selesai, maka kedua mempelai diajak bergabung bersama pengelingsir keluarga kedua belah pihak.
Selanjutnya pembawa acara dapat memberi kesempatan kepada keluarga kedua belah pihak secara bergiliran untuk memberi nasehat kepada kedua mempelai.

Disini dikemukakan contoh pokok-pokok nasehat yang terlebih dahulu dapat diberikan oleh pihak keluarga laki-laki.

“Inggih riantuk wenten pikarsa mangda titiang ngewentenang piteket amatra mantuka ring anake alit maka kalih, nanging titiang nunas ampura menawi wenten atur titiang nenten mantuk ring pekayunan.
Petitis titiang ring sang kalih, sane mangkin janten sampun ngelarang “grhasta” inggih punika kebawos “mepikurenan”. Sane lanang mewasta “Kepala Keluarga”, sane istri mewasta “Ibu Rumah Tangga”.
Piteket titiang ring sane lanang, inggih punika :
Pertama, swadarmaning/tugas kewajiban sang kepala rumah tangga ane mebuat tuah patut ngeruruh pengupa jiwa, ngeruruh pebuktian apang ada anggon ngemertanin raga, somah, miwah pianak.
Kekalih, sayaga teken pidabdabe mesima karma (bermasyarakat), pemekasne teken sesame pada manusa. Yan suba nyama braya makejang pada tresna sih, ento anggon kesugihan ane pinih utama.
Ketiga, bakti teken sang Guru Rupaka (Meme Bapa), keto masih teken matua apang patuh pelakuanne sekadi guru rupaka pagelahan. Tan patut melaksana kadi sesenggak Baline, “nyandat di teba”, bungane sumpanngin/bungain punyane kiladin, artine pianakne ane jegeg juang reramane lemenahang.

Sane mangkin piteket titiang ring sane istri, inggih punika:
Pertama, menawi wantah sangkaning jatu karma mawinan prasida ketemu mepikurenan. Mawinan dados mesikian mepikuren janten sampun sangkaning tresna sane janten sampun ketiba ring sang suami. Pemekas nyandang limbakang tresnane punika mantuka ring matua, ipah, saha sane tios-tiosan. Taler tan dados lali ring Aji Biyang (Bapa Meme) maka guru rupaka yadiastun pacang metinggal saking natah iriki riantuk tan sida pacang naur kepiutangan ring rerama.
Kekalih, kasih sayang ring suami patut kedulurin antuk patibrata inggih punika setia dan jujur kepada suami.

Inggih asapunika prasida antuk titiang mepiteket ring sang kalih dumadak wenten pikenoh ipun.

Selanjutnya kesempatan diberikan kepada keluarga pihak perempuan untuk memberikan nasehat kepada kedua mempelai.
“Inggih riantuk wenten pikarsa mangda titiang ngewentenang piteket amatra pinaka bekel ipun anake alit pacang mepikuren. Nanging petitis titiang kepertama, ketuju mantuka ring pengelingsir pinaka peserah titiang saha metempahang anake alit.

- Inggih, ipun anak alit titiang kantun wimuda durung pisan pratyaksa ring tata caraning alaki rabhi. Sane mangkin titiang nunas ring pengelingsir mangda ledang mepica pengajah ring separi polahing mesima, medesa, mebebanjaran, mepikurenan, miwah sakaluir ipun, janten sampun sewos desa sewos taler sima kramane.

- Asapunika taler ring sang Manggala, ledang ugi nerima ipun belog pacang misarengin pidabdabe ring banjar/desa pekraman

- Pet prade pungkuran wenten wicara, ngiring puputang wicarane punika nganutin sekadi pemargine mangkin mepengancan antuk arsa pada arsa

Selanturne petitis titiang kaping kalih ketiba ring anake alit maka kalih dumadak wenten kewigunan ipun.

- Mapan suba lakar ninggal swadarmaning Brahmacari ngardi ane madan Grhastha (berumah tangga), sing ja abedik gegodane. Gegodane ane paling utama tuah teka uli di deweke. Yen sida baan ngutsahayang, gegodane ane wit saking pedewekan ento nyandang kelidin apan ngerananyang tan rahayu pekurenane.

- Salinin laksanane. Eda nu ngaba laksana kadi nu bajang. Anutin laksanane kadi swa dharmaning “grhastha” mapan suba madan mepikuren. Cara sesonggan Baline, yen goba twara sida antuk ngesehin, nanging laksanane patut nganutin unduk.

- Nah, ene cening istri, sawireh cening lakar metilar uli jumah dini ene gisi pabesen Bapa/Aji: “ Dija ja cening megenah, tanahe ditu langkahin langite ditu sulubin”.

“Inggih pengelingsir sinamian, asapunika sida antuk titiang mapaungu atur. Pet wenten atur titiang sane nenten mantuk ring pekayunan titiang nunas geng rena sinampura”.

Kini giliran para manggala diberi kesempatan berbicara secara bergiliran berkenaan dengan serah terima antar manggala. Kesempatan pertama dapat diberikan kepada manggala dari pihak perempuan.

Manggala Praja/Dinas

“Inggih nawegang titiang mantuka ring pengelingsir sane wangiang titiang, para manggala dinas lan manggala adat sane wangiang titiang, titiang prajuru dinas saking banjar/desa ….. purun prasangga nyarengin bebawosan pengelingsir sinamian. Titiang nunas ampura antuk tambet tan uning matur, janten sampun nenten mantuk ring sejeroning pikayun.
Indik bebawosan sane piragi titiang iwawu sampun becik pisan. Sotaning titiang dados prajuru dinas, taler nyarengin mapaungu atur sapari indik anake alit istri warga banjar/desa titiange sane keambil ke …………
Mantuka ring prajuru dinas ring banjar/desa…… ring rahina …… tanggal …….. titiang melepas/nyerahang cacah jiwa warga titiang sane mewasta …….. ring manggala dinas banjar/desa …… saha mepiteges, rikanjekan ngewilangan surat-surat titiang misadia pacang ngelepas saking penduduk iriki saha ngewantu muputang surat-surat sane keperluang.
“Inggih pengelingsir sinamian, asapunika sida antuk titiang mapaungu atur.

Penyerahan oleh prajuru dinas banjar/desa dari pihak perempuan selanjutnya ditanggapi oleh prajuru dinas banjar/desa pihak laki-laki setelah diberi kesempatan oleh pembawa acara.

“Inggih nawegang titiang mantuka ring pengelingsir sane wangiang titiang, para manggala dinas lan manggala adat sane wangiang titiang, titiang prajuru dinas saking banjar/desa ….. purun prasangga nyarengin matur. Titiang nunas ampura pet prade wenten atur titiang nenten mantuk ring sejeroning pikayun.
Sotaning titiang dados prajuru dinas, taler nyarengin mapaungu atur sapari indik penyerahan cacah jiwa anake alit istri saking manggala dinas banjar/desa …..…………
Mantuka ring prajuru dinas banjar/desa…… ring rahina …… tanggal …….. titiang prajuru dinas banjar/desa…….. nerima penyerahang jajah jiwa anak alit istri sane mewasta …….. saha jagi unggahang titiang ring buku register kependudukan banjar titiang.
Taler titiang nunas ring prajuru dinas mangda ledang ngicenin “surat keterangan perpindahan penduduk” sane kebuatang anggen ngerereh “surat/akte perkawinan”, “kartu keluarga”, miwah sane tiosan nganutin uger-uger Guru Wisesa.
Inggih pengelingsir sinamian, asapunika sida antuk titiang mapaungu atur”.

Manggala Adat

Manggala/prajuru adat banjar/desa yang menyertai/menjadi saksi perkawinan adat Bali, pada saat mejauman diberi juga kesempatan untuk berbicara. Terlebih dahulu kesempatan itu dapat diberikan kepada manggala adat dari pihak perempuan.

“Inggih nawegang titiang mantuka ring pengelingsir sane wangiang titiang, para manggala dinas lan manggala adat sane wangiang titiang, titiang prajuru adat saking banjar/desa ….. purun prasangga nyarengin bebawosan pengelingsir sinamian. Titiang nunas ampura antuk tambet tan uning matur, janten sampun nenten mantuk ring sejeroning pikayun.
Titiang dados prajuru adat, taler nyarengin mapaungu atur sapari indik anake alit istri warga banjar/desa adat titiange sane keambil ke …………
Mantuka ring prajuru adat ring banjar/desa…… ring rahina …… tanggal …….. titiang melepas/nyerahang cacah jiwa warga titiang sane mewasta …….. ring manggala adat banjar/desa …… saha metempahang anak alit istri warga titiang.
Sampunang waneh ngicenan pengajah ring anake alit istri mangda sida antuka nganutin tata cara sane manggeh irika. Wenten sane kebawos desa mawa cara, janten sampun sewos desa sewos sima kramane.
“Inggih pengelingsir sinamian, asapunika sida antuk titiang mapaungu atur.

Penyerahan oleh prajuru adat banjar/desa dari pihak perempuan selanjutnya ditanggapi oleh prajuru adat banjar/desa pihak laki-laki setelah diberi kesempatan oleh pembawa acara.

“Inggih nawegang titiang mantuka ring pengelingsir sane wangiang titiang, para manggala dinas lan manggala adat sane wangiang titiang, titiang prajuru adat saking banjar/desa ….. purun prasangga nyarengin matur. Titiang nunas ampura pet prade wenten atur titiang nenten mantuk ring sejeroning pikayun.
Sotaning titiang dados prajuru adat, taler nyarengin mapaungu atur sapari indik penyerahan cacah jiwa anake alit istri saking manggala adat banjar/desa …..…………
Mantuka ring prajuru adat banjar/desa…… ring rahina …… tanggal …….. titiang prajuru adat banjar/desa…….. nerima penyerahang cacah jiwa anak alit istri sane mewasta …….. saha jagi unggahang titiang ring buku register banjar adat titiang. Taler anak alit istri jagi iring titiang nyarengin pidabdabe ring banjar pekraman, rawuh ring desa pekraman.
Inggih pengelingsir sinamian, asapunika sida antuk titiang mapaungu atur”.

Penutup

Setelah selesai pemberian nasehat kepada kedua mempelai maka pembicaraan sudah selesai, dan pembawa acara dapat segera mengakhiri/menutup pembicaraan.
“Inggih pengelingsir sareng sami sane wangiang titiang, manggala dinas lan manggala adat sane wangiang titiang, menawi bebawosan sampun puput. Dwaning titiang sane ngungkab bebawosanne titiang taler sane nyineb. Sedurung kesineb, titiang nenten lali nunas sinampura pet wenten atur titiang sane nenten munggah ring pikayun. Bebawosane jagi sineb titiang antuk nguncarang paramashanti, Om Shanti, Shanti, Shanti, Om.

52 komentar:

  1. matur suksme, postingannya sangat membantu saya utk terus belajar.

    BalasHapus
    Balasan
    1. Terimakasih mudah2an bermanfaat. Mohon masukan/koreksinya

      Hapus
    2. Suksma u ulasanya,,sangat bermanfaat sekali smg sami rahayuπŸ™πŸ™πŸ™

      Hapus
  2. Suksama Pang banget. Sangat bermanfaat. Sandi

    BalasHapus
    Balasan
    1. Suksma mewali, mogi2 wenten pikenohne

      Hapus
    2. Sangat bermanfaat bagi saya dan sekeluarga,suksma banget pk wayan,sampun peresida ngicenin pemargi.

      Hapus
  3. Moga praktek pertama 17 juli berjalan baik..suksma

    BalasHapus
  4. Becik pisan niki Jro, sampun ngicen pelajaran indik bebaosan ring rangkaian acara pawiwahan, anggen gegamelan lan mempermudah sekadi ttyg menemukan referensi. Dumogi rahayu/suksma sakingttyg-BroMade.

    BalasHapus
  5. Karya sane becik. Becik pisan anggen referensi

    BalasHapus
  6. Matur suksma dahat jero niki becik angen pedoman

    BalasHapus
  7. Matur suksme niki sangat membantu sekali melajah bebawosan. .πŸ™πŸ™πŸ™

    BalasHapus
  8. Matur suksma, Becik pisan niki Jro, sampun ngicen pelajaran indik bebaosan ring rangkaian acara pawiwahan, anggen gegamelan lan mempermudah sekadi ttyg menemukan referensi.Dumogi stata rahayu

    BalasHapus
  9. Suksma jero. Becik pisan anggen referensi. Suksma lan Rahayu jero.

    BalasHapus
  10. Suksme pisan antuk postigannya,wenten angen titiang acuan untuk belajar sebagai pemula.πŸ™πŸ™πŸ™

    BalasHapus
  11. Suksme ping banget atur titiang,riantukan wenten angge tiang dasar melajah

    BalasHapus
  12. Hubungi : 0822 – 9914 – 4728 (Rizky)
    Menikah adalah tujuan dan impian Semua orang, Melalui HIS Graha Elnusa Wedding Package , anda bisa mendapatkan paket lengkap mulai dari fasilitas gedung full ac, full carpet, dan lampu chandeliar yg cantik, catering dengan vendor yang berpengalaman, dekorasi, rias busana, musik entertainment, dan photoghraphy serta videography.
    Kenyaman dan kemewahan yang anda dapat adalah tujuan utama kami.

    BalasHapus
  13. Becik pisan,, klo bisa diisi arti ke bhs indonesia di setiap bhs balinya..

    BalasHapus
  14. Suksme bli becik pisan, ker anggen tiyang pelajahan, dumogi state nemu kerahayuanπŸ™

    BalasHapus
  15. Sukseme atas reperensinya Pak Wayan . Becik pisan dumogi state Nemu kerahasian.

    BalasHapus
  16. Matur suksma antuk peplajahan puniki.

    BalasHapus
  17. Niki becik pisan, kaangen malajahang dewek mangda nincap sajeroning mabebaosan ring parikrama nglarang pawiwahan..

    BalasHapus
  18. Suksma postingan nya Jero.sampun Wenten anggen titiang sesuluh

    BalasHapus
  19. Lihat tulisan bhs bali diatas, a terahir itu dibaca e, spt nulis suksma bukan suksme, orang Bali koq ga tau itu memalukan

    BalasHapus
  20. Suksma Jro Wayan S. niki becik pisan anggen dasar utawi contoπŸ™πŸ™πŸ™πŸ™πŸ™

    BalasHapus
  21. becik anggen refferensi. sukseme

    BalasHapus
  22. Suksma, becik pisan puniki anggen referensi πŸ™πŸ‘

    BalasHapus
  23. Sangat bagus utk belajar berbahasa dlm bermasyarakat khususnya adat dan budaya bali

    BalasHapus
  24. Suksme antuk pembelajaran nya nambah wawasan..untuk regenerasi kedepan..rahajeng rahayu.. dumogi terus berkarya...swahaπŸ™

    BalasHapus
  25. Trimakasih Atas Tulisan yg sangat membantu para pemula yg terjun kemasyarakat,
    Namun Jika diberikan arti ke bahasa indonesi saya, saya sangat BerharapπŸ™

    BalasHapus
  26. Suksma atur titiyang antuk pemabah/bebawosan Pewiwahan tentang perkawinan Adat BALI Manut pasan anggen titiyang peplajahan kepungkur mangda prasida mamargi Antar. Suksma.

    BalasHapus
  27. Suksma ping bgt pk wayan antuk postingannya,mangde wenten anggen ty bekel rikalane ty jgi ngewentenan pewiwahan

    BalasHapus
  28. Suksma ping banget aturang tty majeng ring Bapak Wayan sampun ngicen contoh mebebaosan ring sajeroning jagi ngemargiyang pawiwahan dumogi Rahayu kepanggih

    BalasHapus
  29. Suksma banget postingannya. Sangat bermanfaat sekali terutama yg akan baru mulai belajar. Semoga kedepannya semakin banyak yg mau belajar seperti saya yg kurang betul masalah bahasa Bali sekali lagi suksma

    BalasHapus
  30. suksma pisan niki majeng ring penulis artikel niki samntukan mapikenoh pisan niki untuk pemula sekadi dewek titiang anggen dasar melajah mebaosan ritatkala acara pawiwahan

    BalasHapus
  31. Titiang ngaturang Suksema banget mejeng ring Angge Penulis , sampun Pereside Berbagi ILMU indik Pidarte Perkawinan Adat Bali , mangde Wenten angge TITI ritatkale ngemargiang tradisi perkawinan , RAHAYU .

    BalasHapus
  32. Suksme antuk pidabdab dudonan ring media niki becik pisan angge pedoman utawi sesuluh ritatkale ngewentenang upacara pawiwahan .. rahayu

    BalasHapus
  33. sksemebbaget aturin titiang majeng ring bpk wyn selaku penulis, sampun kayun berbagi ilmu sane berguna lan patut kelestariang, oms shanti3x

    BalasHapus
  34. Matur suksma pak wayan, kalau boleh tau apa ada video youtube untuk referensi niki pak yan?

    BalasHapus
  35. “ Dija ja cening megenah, tanahe ditu langkahin langite ditu sulubin”.apa arti dri kata tanahe ditu langkahin langite ditu sulubin, πŸ™

    BalasHapus
  36. suksma atas postingannya ini sangat mendidik generasi muda bali. agar apa yg menjadi budaya bali. dapat di lestarikan sampai kapanpun πŸ™πŸ™

    BalasHapus
  37. Suksma,, anggen ttyg pepelajahan

    BalasHapus
  38. suksema banget pak Yan, sangat membantu titiang yang dulunya tidak pernah memperhatikan sambutan-sambutan bahasa bali yang sekarang sangat dibutuhkan, becik pisan pak Yan suksema ....

    BalasHapus
  39. Mtur suksema indik pedomanan yg sangat membantu ida dane sareng sami

    BalasHapus
  40. pas πŸ™ matur suksma dahat

    BalasHapus